اختراع،به طرحی گفته می شود که در آن،یک کالا، ابزار و یا وسیله جدیدی برای اولین بار،در صنایع مختلف از جمله:
بازرگانی،خودرو سازی و یا کشاورزی ساخته می شود.تعریف سازمان جهانی مالکیت معنوی از اختراع به این صورت است که اختراع به کالا یا پروسه نوینی می گویند که برای اولین بار،جهت انجام یک فعالیت و یا رفع مساله ای خاص به کمک راه حلی فنی، ارائه می گردد.
گواهینامه حق امتیاز و یا حق ثبت اختراع،به گواهی ای گفته می شود که:
از طرف دولت کشور مورد تقاضا، به مخترع یا نماینده قانونی او اهدا می شود.این گواهینامه شامل ۳ معیار جدید،مبتکرانه (نوآورانه) و کاربردی بودن بوده و دارنده آن می تواند بصورت انحصاری از اختراع ثبت شده خود استفاده نماید.
١-مالک می تواند اختراع خود را تجاری سازی نماید.
٢-در صورت دریافت حق امتیاز،حق اختراع می تواند به فرد دیگری داده شود.
٣-مالک اختراع می تواند به مدت ۲۰ سال،از اختراع خود به صورت انحصاری،استفاده کند.
۴-مالک پس از ۲۰ سال،می تواند اختراع خود را در دسترس عموم قرار دهد.
۵-مالک می تواند پس از ثبت اختراع خود،از ارزش افزوده فوق العاده آن بهره مند گردد.
۶-مالک می تواند اختراع خود را در نمایشگاه های معتبر داخلی و خارجی به نمایش بگذارد.
٧-امکان شکایت مخترع از شخص نقض کننده یا سود جو پس از ثبت اختراع،وجود دارد.
٨-مالک اجازه فروش اختراع خود را به سازمان ها و شرکت های متقاضی خواهد داشت.
١-روش اعلامی:
در این روش،اگر ادعای مخترع صحت کافی و شرایط اصلی ثبت(جدید و مبتکرانه بودن و دارای کاربرد صنعتی)را داشته باشد،اختراع او به ثبت خواهد رسید.
در ایران،تمام اختراعات به روش اعلامی ثبت می شوند.
٢-روش تحقیقی:
در این روش،به منظور بررسی صحت ادعای مخترع،اختراع از طریق انجام تحقیقات طولانی، بطور کامل مورد ارزیابی قرار می گیرد.
در روش تحقیقی،از اختراعات پیش از ثبت، صورت کاملا محرمانه نگهداری می شود.
١-تکمیل اظهارنامه و ادعانامه در سامانه اداره کل مالکیت صنعتی،ثبت اختراع مستلزم تسلیم اظهارنامه به مرجع ثبت است.
٢-اظهارنامه اختراع جزء اوراق بهادار است و می بایست این فرم مخصوص را از واحد فروش اوراق بهادار واقع در اداره کل ثبت شرکت ها تهیه و به زبان فارسی و بدون لاک گرفتگی، قلم خوردگی و پاره گی تنظیم نمود.اظهارنامه ثبت اختراع باید در سه نسخه و به زبان فارسی تنظیم شده و پس از ذکر تاریخ، توسط متقاضی یا نماینده قانونی وی امضاء شود.
تبصره ١ـ در صورتی که اسناد ضمیمه اظهارنامه و سایر اسناد مربوط، به زبان دیگری غیر از فارسی باشد، ارائه اصل مدارک مورد نیاز همراه با ترجمه عادی کامل آن‌ها الزامی است.
اگر ترجمه کامل این مدارک برای متقاضی امکان پذیر نباشد،می‌تواند خلاصه آن‌ها را به فارسی ضمیمه نماید.
مرجع ثبت در صورت لزوم می‌تواند در جریان بررسی اظهارنامه،ترجمه رسمی مدارک مذکور را مطالبه کند.
چنانچه اصطلاحات فناوری و علمی به کار رفته در اسناد مذکور،معادل فارسی نداشته باشند، ذکر همان اصطلاحات کفایت می‌کند.
١-بیان هدف از اختراع
٢-ذکر کاربردهای اختراع
٣-تشریح کامل مشخصات اختراع
۴-تشریح کامل نحوه عملکرد اختراع
۵-بیان مشخصات و ویژگی های مثبت فنی اختراع
۶-بیان ادعای اختراع بصورت کاملا شفاف
٧-مناسب بودن تعداد ادعاهای اختراع
٨-اثبات جدید،مبتکرانه و کاربردی بودن اختراع
٩-عدم درج اطلاعات توصیف نامه در ادعای اختراع
۱۰-عدم درج نحوه اجرای اختراع در ادعای اختراع
۱۱-گرفتن حق اختراع از مالک یا مخترع به شرط افشای اختراع قبل از ثبت
۱۲-متناسب بودن اختراع با اصول اخلاقی،قانونی و شرعی
۱۳-کشفیات،آثار هنری،شیوه های انجام فعالیت های ذهنی و تجاری و اجتماعی،روش های ریاضیاتی،طرح های پیش بینی شده در صنایع و
نظریه های علمی،موارد مرتبط با علم ژنتیک و بیولوژی قابل ثبت نیستند.
۱-اسم،شماره ملی، نشانی، کدپستی،تابعیت و سمت متقاضی و در صورتی که متقاضی شخص حقوقی است
ذکر نام،نوع فعالیت،اقامتگاه، محل و شماره ثبت،تابعیت، مرکز اصلی و در صورت لزوم هرگونه شناسه دیگر آن الزامی است.
۲-اسم،شماره ملی،نشانی و کدپستی نماینده قانونی متقاضی،(در صورت وجود)
۳-اسم،اقامتگاه و کدپستی شخص یا اشخاصی که صلاحیت دریافت ابلاغ‌ها در ایران را دارند،در صورتی که متقاضی مقیم ایران نباشد.
۴-اسم،نشانی و شغل مخترع،در صورتی که متقاضی شخص مخترع نباشد.
۵-عنوان اختراع به نحوی که اختراع ادعایی را مشخص سازد و مشتمل بر کلماتی مثل: (بهتر) و غیره نبوده و ترجیحاً بین ٣ تا ۱۰ کلمه باشد.
۶-تاریخ،محل و شماره اظهارنامه یا گواهینامه اختراع در خارج،(در صورت درخواست حق تقدم)
۷ـ اطلاعات مربوط به اظهارنامه اصلی(در صورت تکمیلی بودن اختراع)
۸-تعداد صفحات توصیف، ادعاها،خلاصه توصیف اختراع و نقشه‌ها
۹-تعیین طبقه اختراع براساس طبقه‌بندی بین‌المللی اختراعات
۱۰-تعیین ضمائم.
تبصره ۱ـ در صورت تسلیم اظهارنامه و سایر اسناد مربوط توسط اشخاص حقوقی، امضاء آن‌ها از طرف اشخاص مجاز، ضروری است.
تبصره ۲ـ اسم و نشانی متقاضی مقیم خارج از کشور، علاوه بر فارسی باید به حروف لاتین باشد و با همان حروف نیز ثبت و آگهی شود.
مدارک زیر باید ضمیمه اظهارنامه شود:
۱-توصیف اختراع
۲-ادعا یا ادعاهای اختراع
۳-خلاصه‌ای از توصیف اختراع
۴-نقشه یا نقشه‌ها، در صورت لزوم
۵ -مدارک مثبت هویت متقاضی و مخترع
توصیف اختراع باید صریح و همراه با جزئیات کامل و مشتمل بر نکات زیر باشد:
۱-عنوان اختراع به گونه‌ای که در اظهارنامه ذکر گردیده است.
۲-زمینه فنی اختراع مربوط.
۳-مشکل فنی و بیان اهداف اختراع.
۴-شـرح وضعـیت دانـش پیشـین و سابـقه پیـشرفت‌هایی که در رابطه بـا اختراع ادعـایی وجـود دارد،به نحوی که برای درک و بـررسی جـدید بودن اختراع کفایت کند.
۵ -ارائه راه‌حل برای مشکل فنی موجود، همراه با شرح دقیق و کافی و یکپارچه اختراع.
۶-توضیح اشکال،نقشه‌ها، نمودارها در صورت وجود، بهنحوی که یک متخصص در آن زمینه بتواند اختراع را درک و ارتباط اجزای آن را دریابد.
ارجاع به شماره‌هایی که برای بیان ویژگی‌های اختراع در نقشه آمده است الزامی است.
۷-بیان واضح و دقیق مزایای اختراع ادعایی نسبت به اختراعات پیشین،به نحوی که ویژگی جدید بودن اختراع و تاثیر فنی آن را روشن سازد.
۸-توضیح حداقل یک روش اجرایی برای به‌کارگیری اختراع.
۹-ذکر صریح کاربرد صنعتی اختراع در صورتی که ماهیت اختراع گویای این امر نباشد.
ادعای اختراع باید عناصر اختراعی را که حمایت از آن درخواست شده است، درچارچوب مشخصه‌های فنی تعیین کند.
هر اختراع می‌تواند مشتمل بر یک یا چند ادعا باشد. ادعا یا ادعاها باید صریح و منجّز بوده و دارای شرایط زیر باشند:
۱-معقول بودن تعداد آن‌ها با توجه به ماهیت اختراع و شماره‌‌گذاری ترتیبی آن‌ها درصورت تعدّد.
۲-از اطلاعات افشاء شده در توصیف اختراع فراتر نرود و به طور کامل در توصیف اثبات و مدلل شده باشد.
۳-ویژگی‌های فنی قابل حمایت را با استفاده از جملات مثبت،بیان نماید.
۴ـجز در موارد غیرقابل اجتناب، از ارجاع به نقشه‌ها یا توصیف امتناع گردد و تا حد ممکن از به کار بردن عباراتی مانند:
(همان‌طور که در توصیف آمد) یا (همان‌طور که در نقشه‌ها نشان داده شده)خودداری شود.
۵-در صورتی که برای فهم ادعا ارجاع به نقشه ضرورت داشته باشد، پس از بیان ادعا،شماره صفحه نقشه و علامت مشخص کننده آن در داخل پرانتز ذکر گردد.
۶-مشتمل بر شیوه اجرا و مزایای اختراع نباشد.
خلاصه توصیف اختراع باید مستقیماً زمینه فنی‌ای که اختراع به آن تعلق دارد را تعیین کند تا در جستجوی سوابق اختراع ادعایی مورد استفاده قرار گیرد.
در خلاصه اختراع نکات زیر باید در نظر گرفته شود:
۱-با عنوان اختراع شروع شود و مشتمل بر ۷۰ تا ۲۰۰ کلمه باشد.
۲-مشکل فنی،اساس راه حل ارائه شده برای آن و کاربرد یا کاربردهای اصلی اختراع را اجمالاً روشن نماید.
۳-در صورت لزوم،مشتمل بر فرمول‌های شیمیایی یا معادلات ریاضی باشد تا براساس آن‌ها ویژگی‌های اختراع به بهترین شکل بیان شود.
۴-در صورتی که برای توضیح اختراع ارجاع به نقشه ضرورت داشته باشد،پس از توضیح خلاصه هر قسمت باید نشانه‌های ارجاع دهنده به هریک از نقشه‌ها در داخل پرانتز ذکر گردد.
۵-عدم بیان ارزش و مزایای اختراع.
خلاصه توصیف فقط برای بیان اطلاعات اختراع به کار می‌رود و نمی‌تواند مبنای تفسیر برای تعیین حدود ادعا باشد.
چنانچه نقشه‌ها، نمودارها، و جداول،بخشی از ضمیمه اظهارنامه اختراع
باشند در ترسیم آن‌ها باید نکات زیر رعایت شوند:
۱-در یک روی صفحه کاغذ بادوام و در قطع A۴،با خطوط پررنگ و یک دست مشکی و
غیر رنگی کشیده شده و ترجیحاً در رسم آن‌ها از ابزارهای فنی نقشه‌کشی استفاده شود و
حداکثر حاشیه اوراق به ترتیب از بالا ۵/۲ سانتی‌متر از چپ ۵/۱ سانتی‌متر،از
راست ۵/۲ سانتی‌متر و از پایین ۱ سانتی‌متر باشد.
۲-وضوح و شفافیت نقشه‌ها بهنحوی باشد که امکان تکثیر یا تصویر‌برداری آن میسرشود.
۳-تمام عناصر نقشه یا نمودار دارای مقیاس یکسان باشد، مگر آنکه برای فهم اختراع، برجسته نمودن بخش خاصی از نقشه و یا نمودار ضروری باشد.
۴-تا حد امکان به صورت عمودی در صفحه قرار گیرد.
۵-اعداد،حروف و نشانه‌ها به طور روشن ذکر شده و خوانا باشند.
۶-شامل نشانههایی باشد که در توصیف بتوان به آن‌ها ارجاع داد.
۷-صفحات باید به ترتیب شماره‌گذاری‌شده و ترجیحاً نشان‌دهنده شماره آن صفحه از کل صفحات باشد.
۸-هیچ توضیحی نباید روی نقشه‌ها وجود داشته باشد مگر در مورد جداول و نمودارها.
۹-در صورتی که هریک از نقشه‌ها، نمودارها و جداول در بیش از یک صفحه باشد،کل صفحات باید بدون حذف بخشی از آن‌ها،شامل: نشانههایی مستقل از شماره صفحات باشد به نحوی که ارتباط و تمامیت قسمت‌ها را با یکدیگر روشن سازد.
الف)مدارک مثبت هویت متقاضی
اشخاص حقیقی:کپی شناسنامه و کپی کارت ملی
اشخاص حقوقی:آخرین روزنامه رسمی،کپی شناسنامه و کارت ملی صاحبان امضاء،آگهی آخرین تغییرات
ب) مدارک مثبت هویت مخترع
١-ارائه کپی شناسنامه و کارت ملی مخترع.
٢-درخواست کتبی مبنی بر عدم ذکر اسم مخترع،چنانچه مخترع نخواهد اسم وی ذکر شود.
٣-مدارک مربوط به حق تقدم که بایدهمزمان با تسلیم اظهارنامه یا حداکثر ظرف ۱۵ روز از آن تاریخ تسلیم شود.
۴-رسید مربوط به پرداخت هزینه‌های قانونی.
۵-مدارک نمایندگی،در صورتی که تقاضا توسط نماینده قانونی به عمل آید.
