در این مقاله میخواهیم شما را با قوانین موجود در رابطه با انحلال شرکت آشنا نمائیم.

ابتدا لازم میدانیم به ٢ بخش قوانین راتقسیم کنیم:

یک: بخش قوانین مربوط به قانون تجارت و مسایل حقوقی و بخش.

دوم: به قوانین مالیاتی که به آن می پردازیم.

طبق ماده ۱۹۹ لایحه اصلاحی قانون تجارت:

با توجه به موارد زیر می توانیم شرکت را منحل نماییم:

وقتی شرکت موضوعی را که برای آن تشکیل شده است انجام داده یا انجام آن غیر ممکن شده باشد.

در صورتی که شرکت برای مدتی معین تشکیل شده و آن مدت منقضی گردیده باشد، مگر اینکه این مدت پیش از انقضا تمدید شده باشد.

در صورت ورشکستگی (که تابع مقررات ورشکستگی خواهد بود).

هر موقع که مجمع عمومی فوق‌العاده صاحبان سهام به هر علتی رأی به انحلال شرکت بدهد.

در صورت صدور حکم قطعی دادگاه.

 

طبق ماده ۲۰۱ لایحه اصلاحی قانون تجارت:

با توجه به موارد زیر هر ذینفع می تواند انحلال شرکت را از دادگاه بخواهد:

در صورتی که مجمع عمومی سالانه برای رسیدگی به حساب های هریک از سال های مالی تا ده ماه از تاریخی که اساسنامه معین کرده است تشکیل نشده باشد.

در صورتی که تا یک سال پس از به ثبت رسیدن شرکت هیچ اقدامی جهت انجام موضوع آن صورت نگرفته باشد و نیز در صورتی که فعالیت های شرکت در مدت بیش از یک سال متوقف شده باشد.

در صورتی که سمت تمام یا بعضی از اعضای هیئت مدیره و هم چنین سمت مدیر عامل شرکت طی مدتی زائد بر شش ماه بلا متصدی مانده باشد.

طبق ماده ۲۰۶ لایحه اصلاحی قانون تجارت:

شرکتی که در حال تصفیه است باید در همه جا عبارت(در حال تصفیه) عنوان شود و نام مدیر تصفیه در کلیه اوراق و آگهی های مربوط به شرکت قید شود.

طبق ماده ۴۱۸ قانون تجارت:

تاجر ورشکسته از تاریخ صدور حکم،از مداخله در تمام اموال خود حتی آنچه که ممکن است در مدت ورشکستگی عاید او گردد‌،ممنوع است.

در کلیه اختیارات و حقوق مالی ورشکسته که استفاده از آن، موثر در تادیه دیون او باشد، مدیر تصفیه،قائم‌ مقام قانونی ورشکسته بوده و حق دارد به جای او از اختیارات و حقوق مزبوره استفاده کند.

طبق ماده ۴۴۰ قانون تجارت:

محکمه در ضمن حکم ورشکستگی یا منتهی در ظرف پنج روز پس از صدور حکم،یک نفر را به سمت مدیریت تصفیه،معین می‌ کند.

بر اساس این دو ماده،مدیر تصفیه تاجر ورشکسته کسی است که توسط دادگاه صادر کننده حکم ورشکستگی،برای قائم مقامی تاجر ورشکسته، در تادیه دیون و مداخله در اموال منقول و غیر منقول و دارایی های او،جهت تصفیه بدهی ها،تعیین می گردد.

طبق ماده ۲۰۸ قانون تجارت:

تا خاتمه امر تصفیه شخصیت حقوقی شرکت جهت انجام امور مربوط به تصفیه باقی خواهد ماند و مدیران برای تصفیه موظف به خاتمه دادن کارهای جاری و اجرای تعهدات و وصول مطالبات و تقسیم دارایی شرکت می‌باشند و هرگاه برای اجرای تعهدات شرکت معاملات جدیدی لازم شود مدیران تصفیه انجام خواهند داد.

طبق ماده ۲۱۱ قانون تجارت:

از تاریخ تعیین مدیر یا مدیران تصفیه اختیارات مدیران شرکت خاتمه یافته و تصفیه شرکت شروع می‌شود.

مدیران تصفیه باید کلیه اموال و دفاتر و اوراق و اسناد مربوط به شرکت را تحویل گرفته بلافاصله امر تصفیه شرکت را عهده‌دار شوند.

طبق ماده ۲۱۷ قانون تجارت:

مادام که امر تصفیه خاتمه نیافته است مدیران تصفیه باید همه‌ساله مجمع عمومی عادی صاحبان سهام شرکت را با رعایت و تشریفاتی‌که در قانون و اساسنامه پیش‌بینی شده است دعوت کرده صورت دارایی منقول و غیر منقول و ترازنامه و حساب سود و زیان عملیات خود را به ضمیمه‌گزارشی حاکی از اعمالی که تا آن موقع انجام داده‌اند به مجمع عمومی مذکور تسلیم کنند.

طبق ماده ۲۱۴ قانون تجارت:

مدت ماموریت مدیران تصفیه دو سال است،در صورتی که از مدت دو سال تجاوز کند مدیران تصفیه باید با ذکرعلت مهلت اضافی که برای خاتمه دادن به امر تصفیه لازم میدانند را به اطلاع مجمع عمومی صاحبان سهام برسانند و مدت ماموریت خود را خواستار شوند.

طبق ماده ۲۲۳ قانون تجارت:

آن قسمت از دارایی های نقدی شرکت که مورد احتیاج نیست بین صاحبان سهام به نسبت سهامه شان تقسیم می شود به شرط آنکه حقوق بستانکاران لحاظ و معادل دیونی که هنوز زمان پرداخت آن نرسیده لحاظ شده باشد.

هزینه انحلال شرکت شامل موارد ذیل می شود:

١-هزینه آگهی دعوت در صورت برگزاری جلسه به صورت حداکثری

٢-هزینه تنظیم و ثبت صورتجلسه از لحاظ تنظیم و ورود سیستمی صورتجلسه

٣-پرداخت حق الثبت اداره ثبت شرکت ها

۴-حق الوکاله و حق التمبر وکیل

۵-پرداخت روزنامه های رسمی و کثیرالانتشار آگهی ثبتی

۶-تنظیم و ثبت اشخاص حقوقی شرکت از جمله: معرفی نامه اشخاص حقوقی و استعلام های مربوطه برای اشخاص حقوقی

نکته: در صورتی که شرکت منحل شده باشد در مدت تصفیه دعوت مجامع عمومی در کلیه موارد بر عهده مدیران تصفیه است.

هرگاه مدیران تصفیه به این تکلیف عمل نکنند ناظر مکلف به دعوت مجمع عمومی خواهد بود و در صورتی که ناظر به تکلیف خود عمل نکند دادگاه به تقاضای هر ذی نفع حکم به تشکیل مجمع عمومی خواهد داد.

١-تنظیم و چاپ آگهی دعوت سهامداران و یا شرکاء در صورتی که مجمع با اکثریت برگزار شود.

٢-مدارک هویتی سهامداران یا شرکاء که شامل شناسنامه و کارت ملی.

٣-مدارک اعضاء هیات مدیره و بازرسین شرکت.

۴-مدارک هویتی شخصیت حقوقی مربوط به،زمان تاسیس(اساسنامه،اظهارنامه،تقاضانامه تاسیس،شرکت نامه،روزنامه رسمی تاسیس).

۵-مدارک آخرین تغییرات شخصیت حقوقی شامل: آگهی ثبتی تغییرات و روزنامه رسمی

(آخرین تغییرات هیات مدیره، بازرسین،آخرین تغییر آدرس شرکت و غیره).

۶-مدارک هویتی مدیر تصفیه شامل شناسنامه وکارت ملی.

٧-تعیین محلی جهت محل تصفیه بعد از انحلال.

٨-در صورتی که یکی از شرکاء یا سهامداران حقوقی باشد نامه نمایندگی و معرفی شخص نماینده.

٩-امضاء وکالتنامه جهت ثبت صورتجلسه.

منحل کردن شرکت بدون تصفیه زمانی اتفاق می افتد که یک شرکت بخواهد تجزیه شود یا دو یا چند شرکت بخواهند در یکدیگر ادغام شوند.

در تجزیه یا ادغام،بدهی ها و تعهدات به شرکت جدید انتقال پیدا می کند و شخصیت حقوقی جدید موظف به انجام تعهدات آنها هستند.

اما به دلیل این که تصفیه شرکت انجام نمی شود،به این روش انحلال بدون تصفیه گفته می شود.

نکته: در حال حاضر تمامی شرکت هایی که بدهی مالیاتی دارند،تا زمان پرداخت آن اجازه تغییرات شرکت از جمله:

نقل و انتقال سهام و سهم الشرکه را ندارند.

شرکت‌های با مسئولیت محدود در موارد ذیل منحل می‌شوند:

در صورت تصمیم عده‌ای از شرکا که سهم‌الشرکه آنها بیش از نصف سرمایه شرکت باشد.

در صورتی که به واسطه ضررهای وارده،نصف سرمایه شرکت از بین رفته و یکی از شرکا تقاضای انحلال کرده و محکمه دلایل او را موجه دیده و سایر شرکا حاضر نباشند سهمی را که در صورت انحلال به او تعلق می‌گیرد پرداخته و او را از شرکت خارج کنند.

فوت یکی از شرکا،اگر به موجب اساسنامه پیش‌بینی شده باشد.

همچنین باید یادآوری کرد که تشکیل سرمایه احتیاطی در شرکت‌های با مسئولیت محدود نیز لازم‌الرعایه است.

به این ترتیب که هر سال دست‌کم یک‌ بیستم از‌ عایدات خالص شرکت برای تشکیل سرمایه احتیاطی در نظر گرفته شود و هنگامی که سرمایه احتیاطی به یک دهم سرمایه شرکت رسید،ادامه آن اختیاری خواهد بود.

طبق ماده ۱۳۶ قانون تجارت:

شرکت‌های تضامنی در صورت رضایت تمامی شرکا می‌توانند اعلام انحلال کنند.

گفتنی است در صورتی که:  یکی از شرکا به دلایلی انحلال شرکت را از محکمه تقاضا نماید و محکمه آن دلایل را موجه بداند،می‌تواند حکم به انحلال شرکت تضامنی دهد.

البته هر گاه دلایل انحلال منحصراً مربوط به شریک یا شرکای معین باشد محکمه می‌تواند به تقاضای سایر شرکا به جای انحلال،حکم اخراج آن شریک یا شرکای معین را بدهد.

طبق مفاد ۱۳۷ الی ۱۴۰  قانون تجارت:

همچنین با پایان ماموریت یا مدت زمان فعالیت مجموعه نیز شرایط منحل شدن شرکت به وجود می‌آید.

ورشکستگی،فسخ،فوت و یا محجوریت یکی از شرکا نیز از دیگر دلایل انحلال این مجموعه‌ها هستند.

در قانون تجارت ایران،شرکت‌های مختلط به دو نوع سهامی و غیر سهامی تقسیم می‌شوند.

شرایط عمومی انحلال شرکت‌های تجاری در مورد این نوع مجموعه‌ها نیز صدق می‌کند که مهم‌ترین آنها اتمام مدت و ماموریت و ورشکستگی است.

علاوه بر این موارد،شرکت مختلط سهامی در موارد زیر منحل می‌شود:

بر حسب تصمیم مجمع عمومی در صورتی که در اساسنامه این حق برای مجمع مذکور تصریح شده باشد.

بر حسب تصمیم مجمع عمومی و رضایت شرکای ضامن.

در صورت فوت یا محجوریت یکی از شرکای ضامن مشروط بر اینکه انحلال شرکت در این موارد در اساسنامه تصریح شده باشد.

طبق ماده ۱۶۱ قانون تجارت:

نکته بسیار مهمی: که در مورد انحلال شرکت مختلط غیر سهامی وجود دارد این است که مرگ یا محجوریت یا ورشکستگی شریک یا شرکای با مسئولیت محدود موجب انحلال این نوع کمپانی نمی‌شود.

شرکت‌های نسبی در صورت انجام شدن موضوعی که برای آن تاسیس شده‌اند و یا ناممکن شدن دستیابی به آن، منحل می‌شوند.

همچنین در صورت انقضای مدت زمان فعالیت و تمدید نکردن آن نیز شرایط انحلال را پیدا می‌کنند.

مواردی مانند: تصمیم تمامی شرکا برای انحلال و یا کمتر شدن تعداد شرکا از حداقل قانونی نیز که ممکن است بر اثر فوت یکی از آنها به وجود بیاید می‌تواند موجب انحلال شرکت نسبی شود.

ورشکستگی و از بین رفتن سرمایه شرکت نیز دلیل دیگری برای پایان یافتن کار این مجموعه‌ها است

طبق ماده ۱۸۶ قانون تجارت:

نکته بسیار مهمی: که در زمینه انحلال شرکت نسبی وجود دارد این است که اگر دارایی شرکت نسبی برای تأدیه تمام قروض شرکت کافی نباشد هر یک از شرکا به نسبت سرمایه‌ای که در شرکت داشته‌اند مسئول پرداخت بدهی‌ها هستند.

طبق ماده ۱۸۷ قانون تجارت:

گفتنی است تا زمانی که شرکت نسبی منحل نشده باشد،مطالبه قروض آن باید از خود شرکت به عمل آید و فقط پس از انحلال است که طلبکاران می‌توانند به فرد فرد شرکا مراجعه نمایند.

مطابق با قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران،شرکت‌های تعاونی در موارد زیر منحل می‌شوند:

تصمیم مجمع عمومی فوق‌العاده.

کاهش تعداد اعضا از حد نصاب مقرر در صورتی که حداکثر ظرف مدت سه ماه تعداد اعضا به نصاب مقرر نرسیده باشد.

انقضای مدت تعیین‌شده در اساسنامه،در صورتی که در اساسنامه مدت تعیین شده باشد و مجمع عمومی مدت را تمدید نکرده باشد.

توقف فعالیت بیش از یک سال بدون عذر موجه.

عدم رعایت قوانین و مقررات مربوط پس از سه بار اخطار کتبی در سال به وسیله وزارت تعاون بر طبق آیین‌نامه مربوطه.

ورشکستگی طبق قوانین مربوط به تعاونی‌ها.

گفتنی است که پس از اعلام انحلال تعاونی و ثبت رسمی آن،کلیه امتیازات و اموالی که از منابع عمومی دولتی و بانک‌ها در اختیار تعاونی قرار گرفته باید مسترد شود.

مسئولیت اعضای ‌هر تعاونی نیز در این مورد تضامنی است.

‌همچنین در صورتی که مجمع عمومی فوق‌العاده یا وزارت تعاون رای به انحلال تعاونی بدهد،ظرف یک ماه سه نفر جهت تصفیه امور انتخاب و به اداره ثبت محل معرفی خواهند شد تا بر طبق قانون و آیین‌نامه مربوطه نسبت به تصفیه امور تعاونی اقدام نمایند.

مطابق با ماده ۱۱۴ قانون مالیات‌های مستقیم:

آخرین مدیران شرکت موظف‌اند تا پیش از تاریخ تشکیل مجمع عمومی،اظهارنامه‌ای حاوی صورت دارایی و بدهی شخص حقوقی در آن تاریخ ارائه دهند.

اظهارنامه مالیاتی انحلال شرکت باید روی فرم مخصوصی تنظیم شود که سازمان امور مالیاتی کشور تهیه کرده است.

این برگه باید حاوی حداقل امضاهای مجاز و مهر کمپانی باشد تا وقتی به اداره مالیات فرستاده می شود،معتبر تلقی گردد.

طبق ماده ۱۱۶ مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی:

مدیران تصفیه مکلف‌اند ظرف شش ماه از تاریخ انحلال شرکت،اظهارنامه مربوط به آخرین دوره عملیات را تنظیم و به سازمان امور مالیاتی کشور تسلیم و مالیات شرکت پس از انحلال را به طور کامل پرداخت نمایند.