وفق ماده ۲۰ قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری، هر گونه ترکیب خطوط یا رنگ ها و هرگونه شکل سه بعدی با خطوط، رنگ ها و یا بدون آن،به گونه ای که ترکیب یا شکل یک فرآورده صنعتی یا محصولی از صنایع دستی را تغییر دهد،طرح صنعتی است.
به زبان ساده تر:تغییرات ظاهری و فنی که در محصول یا صنایع دستی ایجاد می شود و این تغییرات نباید کپی و قدیمی باشد بلکه باید در آن نوآوری و ابتکار به کار رفته باشد بنابراین،طرح های صنعتی می توانند جنبه اختراعی نیز داشته باشند.به عنوان مثال: مونوپاد برای عکاسی،ماسک فیلتر دار،سرویس آشپرخانه و…
یکی از دغدغه های بزرگ طراحان و مالکان طرح های صنعتی،کپی برداری رقبا از طرح های آن هاست.زیرا ساخت یک طرح صنعتی به تلاش و زمان زیادی نیاز داشته تا بتواند پس از عرضه به بازار،مورد توجه مشتریان قرار گرفته و سودآوری قابل توجهی را برای مالکان آن به ارمغان آورد.
از این رو،جهت جلوگیری از سوء استفاده افراد سود جو و حمایت از مالکان و طراحان طرح های صنعتی،قوانین و مقرراتی توسط دولت ها وضع شده است.
چه طرح هایی بعنوان طرح صنعتی قابل ثبت است؟
١-طرح باید جدید باشد یک طرح در صورتی جدید محسوب خواهد شد که عین آن قبل از تاریخ تسلیم یا تقاضانامه ثبت در دسترس عموم نباشد.
۲-طرح باید اصیل باشد،یک طرح در صورتی اصل محسوب می شود که بطور مستقل توسط طراح به وجود آمده باشد و کپی یا تقلیدی از طرح های موجود نباشد.
۳-طرح باید شخصیت فردی داشته باشد یعنی:تأثیر کلی که طرح بر کاربر آگاه بوجود می آورد با تأثیر کلی که طرح های قبلی که قبلاً در دسترس عموم قرار گرفته اند بر آن کاربر بوجود می آورد،تفاوت داشته باشد.
مدارک لازم جهت ثبت طرح صنعتی
برای شخص حقیقی:
١-کپی شناسنامه و کارت ملی مالک
٢-کپی شناسنامه و کارت ملی طراح
٣-نمونه کالا از طریق عکس از ۶زاویه مختلف
۴-آدرس و کد پستی طراح و مالک
۵-شماره تماس و پست الکترونیکی مالک
۶-توصیف نامه برای مشخصات طرح صنعتی
برای شخص حقوقی:
١-روزنامه تاسیس و تغییرات شرکت
٢-کپی شناسنامه و کارت ملی طراح و صاحبان شرکت
٣-نمونه کالا از طریق عکس از ۶زاویه مختلف
۴-تلفن تماس،آدرس و کد پستی شرکت
۵-تلفن تماس و پست الکترونیکی صاحبان شرکت
۶-توصیف نامه برای مشخصات طرح صنعتی
قوانین ثبت طرح صنعتی
١-اندازه تصاویر طرح صنعتی حداکثر A۴
٢-حجم تصاویر طرح صنعتی حداکثر ۵۰۰ KB
٣-اسکن تصاویر طرح صنعتی بصورت عمودی
۴-تصاویر طرح صنعتی دارای زمینه ای ساده و قابل رویت
۵-تصاویر طرح صنعتی به صورت رنگی
۶-اسکن مدارک ترجیحاً به صورت تصاویر سیاه و سفید با حداکثر حجم ۲۰۰ KB
٧-پشت و روی کارت ملی و کپی،صفحه اول شناسنامه ترجیحاً در یک تصویر
٨-پسوند jpg برای فایل های اسکن شده
٩-ساخت ماکتی با دوام برای طرح صنعتی ٣ بعدی با اندازه های حداکثر ۲۰×۲۰×۲۰ سانتی متر و وزن حداکثر ٢ کیلوگرم
۱۰-طراحی اشکال گرافیکی ماکت با جوهر مشکی، در ابعاد حداکثر ۲۰×۱۰ سانتی متر
نکات مهم
١-تنظیم و تسلیم اظهارنامه ثبت طرح صنعتی مهم ترین و اساسی ترین مراحل در فرآیند ثبت طرح صنعتی به شمار می آیند.
٢-اظهارنامه طرح صنعتی می بایست در فرمت اصلی خود و در دو نسخه به زبان فارسی ارائه شود.
(در صورتی که اظهارنامه به زبانی دیگر نوشته شده باشد،باید به زبان فارسی ترجمه شده و خلاصه آن به اداره مربوطه ارسال گردد.)
تفاوت طرح صنعتی با اختراع
تفاوت طرح صنعتی با اختراع
اختراع ایجاد یک وسیله جدید صنعتی است که قبلا وجود نداشته است ولی طرح یا مدل،ایجاد اشکال ابتکاری است که می تواند در زمینه های گوناگون صنعتی یا غیر صنعتی کاربرد داشته باشد مثلا:
طراحی و دوخت لباس می تواند فقط جنبه زیبایی داشته باشد اما در تولید محصول جدید نقشی ندارد اما طراحی بدنه اتومبیل در صنعت تولید اتومبیل کاربرد دارد.
در قوانین بسیاری از کشورها از جمله قانون مالکیت فکری و صنعتی فرانسه ،طرح های تزئینی اختراع محسوب نمی شوند حتی اگر در فرآورده های صنعتی کاربرد داشته باشند.
پس می توان گفت که:اختراع یعنی ابداع تولیدات جدید،بین اختراع و طرح ها از نظر ماهیت و از جهت فرم درخواست ثبت به دو صورت تفاوت وجود دارد:
الف- تفاوت ماهیتی
خصوصیات اختراعی با موضوع پدیده فنی،با خصایص موضوع طرح یا مدل تزئینی،کاملا متفاوت است و قابل تفکیک هستند نه به این معنا که وصف فنی و وصف تزئینی در کنار همدیگر قرار نمی گیرند: یعنی موضوع یک طرح صنعتی می تواند هم جنبه فنی داشته باشد و هم تزیینی یا برعکس ممکن است طراحی یک اختراع به طرح صنعتی بسیار نزدیک شده و جنبه زیبایی نیز داشته باشد،در این صورت گواهی اختراع فقط از جنبه فنی اختراع،قابل حمایت است و طرح آن نمی تواند از حمایت گواهی نامه اختراع بهره مند شود،مگر این که طرح اختراع هم جداگانه به ثبت برسد،اما هرگاه طرح یک اختراع،از خود اختراع تفکیک ناپذیر باشد،در این صورت طرح موضوع اختراع نیز از طریق گواهی حق اختراع قابل حمایت خواهد بود.
ب- تفاوت شکلی
منظور تفاوت فرم اظهارنامه ثبت اختراع از نظر محتویات با اظهارنامه ثبت طرح های صنعتی است.
در کشوری مثل فرانسه، اختلاف بین طرح صنعتی و اختراع از لحاظ شرایط و رویه قضایی موجب تفاوت طرح از اختراع شده است.
البته طرح یا مدل صنعتی مشابهت هایی هم با مارک صنعتی دارد از جمله مشابهت ها این است که مارک همانند طرح،علامتی است که به شکل یک طرح یا مدل،مانند هولوگرام و امثال آن برای معرفی کالا مورد استفاده قرار می گیرد و آنها را از کالا یا خدمات مشابه متمایز می سازد.
ولی از جهت قلمرو و آثار حقوقی،تفاوت هایی بین آن ها هست.از جمله:این که طرح یا مدل برای ساخت کالای مشخصی به کار می رود ولی مارک می تواند برای معرفی کالاها و خدمات گوناگون کاربرد داشته باشد.
به عنوان مثال: مارک ال جی برای تولید رادیو، تلویزیون، کامپیوتر و نظایر آن می تواند کاربرد داشته باشد.
تفاوت دیگر آن است که طرح یا مدل صنعتی مدت اعتبار محدودی دارد مدت اعتبار طرح صنعتی ۵ سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه ثبت آن خواهد بود.
این مدت را میتوان برای دو دوره ۵ساله متوالی دیگر پس از پرداخت هزینه مربوط تمدید نمود.
پس از انقضاء هر دوره که از پایان دوره شروع میشود،یک مهلت ۶ ماهه برای پرداخت هزینه تمدید گردیده و همچنین جریمه تأخیر در نظر گرفته خواهد شد.
ولی مدت اعتبار مارک محدود نیست،بلکه بارها مدت اعتبار آن قابلیت تمدید دارد.
ویژگی های طرح صنعتی
ویژگی های کاربردی:
کاربردعملی برای آن زمینه نیز وجود داشته و قابل استفاده باشد.
ویژگی های ظاهری:
از جمله:نوع طراحی،شکل، نقش ونگار،خطوط و ترکیب رنگ ها
مراحل
١-ثبت نام و تکمیل فرم اظهارنامه در سایت اداره ثبت طرح های صنعتی
٢-بررسی اظهارنامه توسط کارشناس مربوطه
٣-اعلام تایید یا رد اظهارنامه
۴-صدور ابلاغیه پذیرش
۵-تشکیل پرونده فیزیکی در اداره ثبت طرح های صنعتی
۶-پرداخت هزینه های ثبتی قانونی
٧-اخذ شماره ثبت طرح صنعتی
٨-انتشار آگهی طرح در یک روزنامه رسمی
٩-صدور آگهی
۱۰-اخذ گواهی طرح صنعتی